فونداسیون وظیفهی انتقال بار ساختمان و تجهیزات آن به خاک زیرین خود را دارد. به همین علت خاک زیر فونداسیون باید از مقاومت کافی برخوردار باشد و دچار نشست نشود چون با نشست خاک، سازه نشست میکند و حتی ممکن است دچار واژگونی شود. به همین علت آیین نامههای طراحی سازه، خاکهای موجود را تیپبندی کرده که در محاسبات سازه تاثیر میگذارند.
خاک بر اساس میانگین سرعت امواج زلزله در آیین نامه 2800 به چهار تیپ زیر تقسیم میگردد:
خاک تیپ یک: این تیپ از خاک، سنگ و شبه سنگ بوده و شامل سنگهای آذرین، دگرگونی، رسوبی و … میباشد.
خاک تیپ دو: خاک خیلی متراکم یا سنگ سست که شامل شن و ماسه خیلی متراکم و رس بسیار سخت میباشد.
خاک تیپ سه: خاک متراکم تا متوسط که شامل شن و ماسهی متراکم تا متوسط و یا رسهای سخت میباشد.
خاک تیپ چهار: خاک متوسط تا نرم که شامل لایههای خاک غیر چسبنده یا با کمی چسبندگی با تراکم متوسط تا کم و یا لایههای خاک کاملا چسبندهی نرم تا محکم میباشد.
در این دسته بندی به ترتیب خاک تیپ یک از همه قویتر و خاک تیپ چهار از همه ضعیفتر است.
در اینجا این سوال مطرح میشود که برای مکانهایی که خاکهای ضعبف مثل لای و یا ماسه روان دارند فونداسیونها را چگونه طراحی میکنند؟
در این موارد باید فونداسیون سازه را نیمه عمیق و یا عمیق طراحی و اجرا کنیم. یعنی اول یک سری شمع داخل زمین اجرا کرده و سپس فونداسیون را روی آنها اجرا میکنیم. ارتفاع شمعها به گونهای است که به میزانی گودبرداری بکنیم که به خاک مقاوم و مطلوب برسیم و زیر فونداسیونها را چند شمع اجرا کرده و سپس بعد از آن فونداسیون را اجرا میکنیم و بار فونداسیون که همان بار سازه است را به شمعها انتقال داده و سپس شمعها، بار ناشی از سازه را به خاک مستحکم زیرین خود منتقل میکنند.
تعداد و طول شمعها به وزن سازه و تجهیزات صنعتی و ارتفاع آن خاک ضعیف بستگی دارد و مهندس طراح سازه باید از خاک پروژه نمونهگیری کرده و بعد از آزمایشات لازم و تحلیل و بررسی نتیجهی آزمایشها، بهترین طرح را برای فونداسیون شما در نظر بگیرد.
این آزمایشات شامل:
· آزمایش هم ارز (معادل) ماسه مشهور به آزمایش SE (Sand Equivalent)
· آزمایش هیدرومتری
· آزمایش حد روانی
· آزمایش دانه بندی به روش سرند کردن (آزمایش الک)
· آزمایش برش مستقیم
· آزمایش ضریب نفوذ پذیری از طریق آزمایش بار آبی افتان
· تعیین ضریب نفوذپذیری از طریق آزمایش بار آبی ثابت
· آزمایش نسبت باربری کالیفرنیا CBR
· آزمایش تحکیم
· آزمایش تک محوری خاک چسبنده
· آزمایش تراکم
میباشد.