• اصفهان، خیابان پروین اعتصامی، نبش کوچه شماره ۵، ساختمان پگاه رزم‌آوران

آدرس دفتر

اصفهان، خیابان پروین اعتصامی، نبش کوچه شماره ۵، ساختمان پگاه رزم‌آوران

تلفن پشتیبانی

03135123

آدرس ایمیل

info@raymonsaze.ir

طراحی سوله خرپایی

سوله خرپایی یکی از سیستم‌های جدید مناسب برای طراحی اسکلت سوله است که مزیت بسیار ویژه آن سبک وزن بودن آن است. طراحی سوله یکی از خدمات تخصصی گروه رایمون سازه است که بیش از ۱۴ سال سابقه در این زمینه را در کارنامه خود دارد. سوله به سازه‌هایی گفته می‌شود که اسکلت آن فلزی است و تمرکز آن بر این است که در دهانه‌های بزرگ ساخته شود و ستون میانی را حذف کند. بنابراین طراحی سوله یکی از زیرشاخه‌های طراحی سازه‌های فولادی محسوب می‌شود. این سازه‌ها اصولا سقف شیبدار یک‌طرفه، هشتی و یا قوسی دارند. هدف از ساخت این سازه برای استفاده در کارگاه‌های صنعتی، تولیدی، انبار و … است.

سوله خرپایی چیست ؟

خرپاها سازه‌های فلزی مثلثی شکل هستند که اجزا آن بدون انحنا بوده و کاربرد زیادی در ساخت سازه‌های مختلف دارند. اعضای این سازه‌ها برای تحمل و مهار نیروهای محوری کششی و فشاری طراحی می‌شوند و قادر به تحمل نیروهای خمشی و برشی نیستند به همین علت اتصالات این اعضا بهم از نوع مفصلی می‌باشد. سیستم‌های خرپایی در مقایسه با سایر سیستم‌ها مصالح کمتری مصرف نموده و برای ساخت آن‌ها نیروی کار کمتری نیاز است و ضمن داشتن مقاومت زیاد، از نظر وزن سبک هستند.

سازه‌های خرپایی

به طور کلی خرپاها در انواع مختلف خرپای دو بعدی، خرپای سه بعدی، خرپای چندگانه، خرپای پرات، خرپای وارن و خرپای K تقسیم می‌شوند. خرپاها در قسمت‌های مختلفی کاربرد دارند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به سقف‌های ساختمان‌های صنعتی به خصوص در دهانه‌های بزرگ، سازه‌های نگهبان، ساخت اسکلت سوله‌ها، پل‌ها، دکل‌های برق و … و حتی در ساخت بعضی از ماشین‌های سنگین مثل جرثقیل‌ها اشاره کرد.

اصول طراحی خرپاها

چون در خرپاها فرض می‌شود که اعضا در انتهای خود به اجزای دیگر لولا شده‌اند بنابراین شکل مثلثی تنها شکل پایدار خواهد بود. خرپای مثلثی تحت تأثیر نیروی وارد آمده تغییر شکل نمی‌دهد مگر اینکه یکی از اعضای آن خم شده یا بشکند. شبکه‌هایی که به صورت چهار عضو یا بیشتر باشند پایدار نیستند و تحت تأثیر نیروهای وارده فرود می‌ریزند. این شکل‌ها بدون آنکه در طول و اندازه اجزای آن‌ها تغییری رخ دهد، تغییر فرم می‌دهند.

طراحی سوله‌ی خرپایی

امروزه سوله‌ها تنها برای ساخت انبار کاربرد ندارند و از آن‌ها برای کاربردهای متعددی استفاده می‌شود. نحوه ساخت آن‌ها نیز نسبت به قبل تغییر کرده و از شیوه‌های سنتی ساخت سازه‌های فلزی، آن‌‌ها را نمی‌سازند. کاربرد خرپا در ساخت سوله استفاده از روش‌های قدیمی را منسوخ کرده و منجر به تسریع فرایند ساخت سوله شده است.

سوله خرپایی، سوله‌ای از جنس فلز با سقف‌های متنوع (قوسی و شیب دار) است که بنا به کارایی و نوع نیاز مشتری، با ظاهر و ابعاد متنوع ساخته می‎‌شود. این سازه‌ها وزن سبکی دارند و علاوه بر این از مقاومت و استحکام بالایی برخوردار هستند.

یکی از مسائلی که هنگام استفاده از سوله خرپایی باید به آن دقت شود این است که هزینه ساخت خرپا بیشتر از ساخت سوله با تیر ورق می‌باشد. همچنین ساخت خرپا نیازمند دقت و مهارت بسیار بالاتری می‌باشد و عدم مهارت کافی در ساخت سوله خرپایی در نهایت منجر به اعوجاج، انحراف و تابیدگی‌های فراوان در سازه است.

مراحل ساخت سوله خرپایی

طراحی

طراحی سوله یعنی مدل سازی و بارگذاری آن که در مدل سازی، طول دهانه و ارتفاع آن اهمیت زیادی دارد و در بارگذاری باید تمامی بارهای وارده به سازه را در نظر گرفت. از جمله بار باد، بار برف، اگر سوله دارای جرثقیل سقفی می‌باشد بار اعمال شده از جرثقیل به ستون‌های سوله و … و در نهایت آنالیز و بررسی سازه مدل سازی شده تحت بارهای وارده.

تهیه دفترچه محاسبات

در مرحله بعد از طراحی، دفترچه محاسبات صادر می‌شود که شامل موقعیت مکانی سوله، ابعاد سوله، کاربری سوله، متریالی که قرار است مصرف شود، تعداد طبقات، مقاومت سوله در برابر حوادث طبیعی، نرم افزارهای استفاده شده در طراحی آن، طراحی نقشه سوله، پوشش‌هایی که برای سقف‌ها و دیوارها از آن استفاده می‌کنند و غیره است.

خرید آهن آلات و متریال مصرفی در سوله

آهن آلاتی که در نقشه‌ها نوع و میزان آن‌ها مشخص شده را تهیه می‌کنیم. حتما از مراکز معتبر آهن آلات را خریداری می‌کنیم چون کیفیت این متریال نقش مهمی در کیفیت نهایی این سوله دارد.

اجرای فونداسیون

در سوله‌ها اغلب اوقات از پی منفرد استفاده می‌شود که در جهت طولی سوله با کلاف کششی به هم متصل می‌شوند تا جلوی بلند شدگی سوله خرپایی در برابر نیروی باد را بگیرند (سوله‌ها چون سازه‌هایی سبک هستند میزان نیروی جانبی باد از نیروی زلزله بیشتر است). همچنین برای غلبه بر نیروی بلند شدگی عمق پی‌ها را افزایش می‌دهند. در این مرحله اگر تراز محل سوله از تراز جاده کناری پایین‌تر باشد، باید برای هم‌تراز شدن این دو سطح از پدستال بتنی استفاده کنیم.

ساخت سوله

بیشتر اجزای سوله‌های خرپایی در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها ساخته شده و به محل مورد نظر منتقل می‌شوند.

بارگیری تمام قطعات و نصب سوله در محل

پس از انتقال اجزای سوله خرپایی از کارخانه به محل نصب آن‌ها را با استفاده از پیچ و مهره و جوش به یکدیگر وصل می‌کنند و اسکلت سوله شکل می‌گیرد.

دیوارچینی

دیوارهای سوله باید در مقابل بار باد یا زلزله طراحی شوند و اتصالات مناسب داشته باشند. به همین منظور در جهت عرضی سوله در اولین و آخرین دهانه از وال پست‌ها استفاده می‌کنند که دیوار را به خوبی به سازه متصل کنند.

پوشش سقف

یکی از مهمترین بخش‌های سوله سقف آن است و پوشش آن نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. چون جنس پوشش در پوشش سقف سوله مؤثر است این پوشش‌ها انواعی دارند که بسته به نوع کاربری سوله و بودجه پروژه آن را انتخاب می‌کنند.

انواع سقف سوله

انواع مقاطع و اتصالات سوله خرپایی

انتخاب مقاطع فولادی برای ساخت خرپای سوله معمولا به عوامل زیادی مثل نوع خاک کف سوله، بارهای وارده به آن، طول دهانه، ارتفاع سوله و … بستگی دارد. اما غالبا از پروفیل قوطی یا لوله ساخته می‌شوند. در مواردی که سایز مقطع و پروفیل و ضخامت ورق‌ها به اندازه کافی بزرگ نباشد، از پروفیل دوبل و ترکیبی بهره خواهیم برد. همچنین استفاده از مقاطع ناودانی و نبشی می‌تواند در ساخت خرپای سقف سوله به کار گرفته شود.

همانگونه که در ابتدای مقاله گفتیم خرپاها فقط می‌توانند نیروهای فشاری و کششی را تحمل کنند و برای خمش و برش طراحی نمی‌شوند. به همین منظور باید به اتصالات آن‌ها دقت شود که مفصلی باشند. برای اتصال اعضای خرپا به هم از جوش، پیچ و مهره یا پرچ استفاده می‌شود.

آیا در سوله خرپایی امکان استفاده از جرثقیل سقفی می‌باشد؟

به دلیل اینکه سازه‌های سوله عمدتا مصارف صنعتی دارند، استفاده از جرثقیل‌های سقفی برای حمل اجسام رایج می‌باشد. این جرثقیل‌ها می‌توانند به صورت عرضی و طولی در تمام نقاط سالن کاربرد داشته باشند.

در سوله خرپایی نیز می‌توان از جرثقیل سقفی با تناژ بالا استفاده کرد و این اسکلت محدودیتی برای ما در اجرای جرثقیل سقفی ندارد.

دهانه سوله خرپایی

حداکثر دهانه سوله خرپایی

از مهم‌ترین مواردی که بر ابعاد دهانه‌ی سوله تأثیر می‌گذارد، نوع کاربری آن می‌باشد. به عنوان مثال سوله‌ای که برای یک کارگاه معمولی تولیدی یا برای انبار ساخته می‌شود، با سوله‌ای که به عنوان آشیانه‌ی هواپیما، هلی‌کوپتر و تانک ساخته می‌شود، طول دهانه‌های بسیار متفاوتی دارند. به همین علت وقتی دهانه‌ی سوله‌ی ما از 18 متر بیشتر می‌شود، به صرفه است که از سوله‌ی سبک خرپایی استفاده کنیم.

در سوله خرپایی محدودیتی در انتخاب دهانه نداشته و ساخت دهانه‌های بسیار بزرگ حتی با دهانه‌ی ۱۰۰ متر و بالاتر بدون ستون میانی، تنها به وسیله‌ی سوله‌های خرپایی امکان پذیر است.

 

مقایسه سوله خرپایی و تیرورقی

در این قسمت سوله‌ی تیر ورقی و سوله خرپایی را از چند منظر مورد بررسی قرار دادیم تا شما بتوانید بهترین اسکلت را برای سوله‌ی خود انتخاب کنید.

  • تفاوت از منظر وزن

همانطور که می‌دانید سوله‌های تیر ورقی به طور کلی از فولاد ساخته می‌شوند. یعنی هم اسکلت سوله و هم سیستم سقف از ورق‌های فولادی ساخته می‌شود. به همین علت وزن مجموعه‌ی سازه بسیار بالا می‌رود و از همین حیث به فونداسیون قوی‌تر برای تحمل بار سازه نیاز خواهیم داشت. به این سوله‌ها اصطلاحا سوله‌ی سنگین هم می‌گویند.

اما سوله‌ی خرپایی جزء دسته‌ی سوله‌ی سبک بوده و فونداسیون و سقف آن نیز متعاقبا سبک می‌باشد. همچنین استفاده‌ی کمتر از فولاد و بهره‌گیری از پروفیل در ساخت آن‌ها باعث سبک ساخته شدن این سوله‌ها شده است.

  • تفاوت از منظر ساخت سقف و نمای ظاهری

سقف سوله یکی از قسمت‌هایی است که در کنار نمای سازه ظاهری زیبا به وجود خواهد آورد. در سوله‌های تیر ورقی که هم ستون‌ها و هم سقف از ورق فولادی ساخته می‌شود، امکان ایجاد انواع قوس‌ها و شکل‌های هندسی مختلف وجود ندارد. به همین دلیل اکثر سقف‌های سوله‌های تیر ورقی یا به شکل شیبدار یا به شکل سقف قوسی اجرا می‌شوند که نمای زیبایی ندارد ولی در سقف‌سازی و نماسازی در سوله‌های خرپایی بسیار راحت‌تر است و می‌توان هر نوع شکل هندسی و ساختار دلخواه را با آن‌ها ایجاد کرد که دو مزیت دارد:

    1. سبک سازی سازه و ساخت سقف‌های سبک که در مواقع خطر در صورت آسیب دیدن، خسارت بسیار کمتری وارد خواهند کرد.
    2. امکان ساخت سازه‌های سه بعدی و دو بعدی وجود دارد که نمای زیبایی خواهد داشت.

همچنین در مورد پوشش سقف باید گفت که در سوله‌های خرپایی، تنوع پوشش‌های سقف بسیار گسترده‌تر از سوله‌ی تیر ورقی می‌باشد.

  • تفاوت از منظر اقتصادی

از جنبه‌ی اقتصادی اگر بخواهیم این دو اسکلت سوله را بررسی کنیم، اینگونه است که تا دهانه‌ی 18 متر، سوله‌های تیر ورقی، قیمت تمام شده‌ مناسب‌تری دارند. ولی از 18 متر به بالا به علت اینکه طول دهانه زیاد شده و متعاقبا وزن سازه افزایش پیدا می‌کند، سوله خرپایی قیمت تمام شده‌ی مناسب‌تری دارند.

 

  • تفاوت از منظر سرعت اجرا

سوله‌های خرپایی نصب و راه‌اندازی سریع‌تری نسبت به سازه‌های تیر ورقی دارند. به علت اینکه وزن سبک‌تری دارند و به راحتی در کارگاه مونتاژ شده و در محل پیاده‌سازی و اجرا می‌شوند.

  • تفاوت از منظر طول دهانه

سوله‌های تیرورقی به علت وزن سنگینی که دارند نمی‌توانند در دهانه‌های بلند اجرا شوند. در واقع اگر بخواهیم آن‌ها را در دهانه‌های بلند اجرا کنیم، المان‌های سازه قوی‌تر شده و به دنبال آن باید فونداسیون قوی‌تری برای المان‌ها طراحی کنیم که این موضوع باعث سنگین طراحی شدن سازه می‌گردد و از لحاظ اقتصادی اصلا مقرون به صرفه نیست. ولی سوله خرپایی را به علت سبک بودن المان‌های سازه می‌توان در دهانه‌های بلند اجرا کرد و محدودیتی در اجرای دهانه‌های بلند حتی تا 100 متر نداریم.

مزایا و معایب سوله خرپایی

از مزایای این سوله‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
  • امکان ساخت دهانه‌های عریض با ابعاد نامحدود؛
  • هزینه‌ی ساخت پایین‌تر نسبت به سایر اسکلت سوله‌ها؛
  • حمل و نصب سریع و آسان
  • امکان نصب تجهیزات جانبی
  • امکان جابه‌جایی راحت به علت سبک بودن
  • مصرف کمتر فولاد
  • امکان نصب جرثقیل‌های سقفی با تناژ بالا
  • کمتر بودن لرزش و ناپایداری در مقایسه با سایر سوله‌ها
  • سهولت در طراحی با استفاده از نرم افزارهای طراحی
  • داشتن معماری خاص و انعطاف‌پذیری در اجرای طرح
  • داشتن عملکرد بهتر در برابر نیروهای جانبی به علت وزن کم
  • امکان مونتاژ و دمونتاژ کردن قطعات در دفعات بالا

سوله‌های خرپایی در مقایسه با مزایایی که دارند، معایب بسیار کمی دارند که شامل:

  • اجرت بالای گروه نصاب سوله
  • به صرفه نبودن برای ساخت دهانه‌های با طول کمتر از 18 متر
  • حساس بودن اتصال قطعات به هم
سوالات متداول طراحی سوله خرپایی

متداول ترین پرسش و پاسخ

  • ابعاد و ارتفاع سوله: این عامل بستگی به نیازهای استفاده‌کننده و نوع فعالیتی که در سوله انجام می‌شود دارد.
  • سیستم سقف: انتخاب سیستم سقف مناسب با توجه به نیازهای ساختمان و شرایط آب و هوایی محل مهم است.
  • سیستم بستر: انتخاب نوع بستر مناسب برای سوله خرپایی از جمله مواردی است که باید در طراحی مدنظر قرار بگیرد.
  • سیستم تهویه: به منظور حفظ شرایط مناسب داخل سوله، سیستم تهویه‌ی مناسب باید در نظر گرفته شود.

مواد ساختمانی شامل فلزات، بتن، سنگ، بلوک و … برای سوله خرپایی می‌پردازیم و ویژگی‌ها و مزایا و معایب هر کدام را بررسی می‌کنیم.

روش‌های ساخت سوله خرپایی عبارتند از ساخت پیش‌ساخته، ساخت فلزی، ساخت بتنی و ساخت هیبریدی. در انتخاب روش ساخت، عواملی مانند بودجه، زمان، نیازهای ساختمانی و شرایط آب و هوایی باید مدنظر قرار گیرند. همچنین، مشورت با متخصصان معماری و ساختمانی توصیه می‌شود.