مدیرکیورینگ یا عمل آوری بتن
منظور از عمل آوری بتن چیست؟
به منظور اینکه بتن به ماده مستحکمی که در محاسبات مد نظر می‌گیریم، تبدیل شود لازم است کارهایی انجام دهیم و مواردی را در نظر داشته باشیم. از جمله این موارد: مواد اولیه مرغوب، اختلاط متناسب و دقیق و همچنین عمل آوری بتن به روش صحیح می‌باشد. احتمالا تا به حال دیده‌اید که پس از بتن ریزی در ساختمان‌های اسکلت بتنی آن را آب پاشی می‌کنند. اما دلیل این آب پاشی چیست؟ آیا روش دیگری غیر از این کار وجود دارد؟
در این مقاله قصد داریم ضمن شرح فرآیند عمل آوری بتن، مراحل آن را بررسی کرده و همچنین هدف از عمل آوری بتن را توضیح دهیم و به سوالات مختلف شما در این زمینه، نیز پاسخ خواهیم داد. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
[ez-toc]عمل آوری بتن چیست؟
عمل آوری یا کیورینگ بتن فرآیندی می‌باشد که موجب جلوگیری از افت رطوبت بتن شده و همچنین دمای بتن نیز باید در وضعیت رضایت بخشی حفظ شود. عمل آوری بتن ویژگی‌های بتن سخت شده شامل: مقاومت در برابر چرخه‌های ذوب و انجماد و میزان نفوذپذیری را به شدت بهبود می‌بخشد. این فرآیند باید بلافاصله بعد از تراکم بتن آغاز شده، تا از آن در برابر عوامل آسیب‌زا مراقبت کند.
علت کیورینگ یا عمل آوری بتن
وقتی که سیمان با آب مخلوط شود، عملیات هیدراتاسیون (فعل و انفعالات شیمیایی) آغاز می‌شود. میزان آب موجود در مخلوط، عموما بیشتر از آب مورد نیاز برای تکمیل این فعل و انفعال‌های شیمیایی است. اما باید توجه داشت که کاهش آب به علت تبخیر، موجب توقف و یا تاخیر فرآیند هیدراتاسیون می‌شود.
در چند روز اول، پس از بتن ریزی به شرط آن که درجه حرارت متناسب باشد، عملیات هیدراتاسیون نسبتاً سریع است. پس هدف از کیورینگ بتن حفظ آب آن در طول این زمان می‌باشد.
به طور کلی عملیات عمل آوری یا کیورینگ بتن دارای سه مرحله زیر است:
مراقبت (عمل آوری رطوبتی): مجموعه تدابیری است که باعث شود سیمان موجود در بتن به مدت کافی مرطوب نگه داشته شود.
محافظت: مجموعه تدابیری که مانع اثر نامطلوب و عوامل بیرونی مانند شسته شدن به وسیله‌ی باران یا آب جاری، سرد شدن سریع یا یخبندان، لرزش، ضربه و مشابه آن‌ها بر روی بتن جوان می‌شوند.
پروراندن (عمل آوری حرارتی): منظور از پروراندن بتن تسریع گرفتن و سخت شدن آن به کمک حرارت می‌باشد.
تاثیر دما بر گیرش بتن
دما، یکی از مهم‌ترین موارد در عمل آوری بتن می‌باشد.
با تغییر دما سرعت آبگیری سیمان متغیر می‌باشد. به نحوی که در 100 درجه سانتی‌گراد سرعت آبگیری بسیار سریع بوده و در 10 درجه سانتی‌گراد بسیار کند می‌باشد. غالبا در دمای پایین‌تر از 10 درجه سانتی‌گراد عمل گیرش اولیه دچار اختلال می‌شود. در دمای کمتر از 10 درجه خصوصاً حدود صفر درجه سانتی‌گراد گیرش بتن دچار اختلال شدید شده و سرعت آن نیز بسیار کم می‌شود.
دمای بتن در زمان گیرش اولیه تحت تأثیر عواملی همچون: دمای محیط، گرمای آزاد شده طی فرآیند هیدراتاسیون سیمان و در نهایت دمای اولیه مصالح می‌باشد. تبخیر آب مخلوط و آب به کار رفته برای مراقبت از بتن، باعث سرد شدن سطح مخلوط می‌شود.
[vc_row][vc_column width=”1/6″][/vc_column][vc_column width=”2/3″][vc_column_text][presto_player id=3364][/vc_column_text][/vc_column][vc_column width=”1/6″][/vc_column][/vc_row]انواع روش‌های عمل آوری بتن
روش‌های عمل آوری بتن به طور کلی شامل سه روش زیر می‌باشد:
- عمل آوری بتن با آب
- عمل آوری بتن به وسیله عایق
- عمل آوری بتن با بخار آب
1) عمل آوری بتن با آب:
عمل آوری بتن با آب شامل سه مورد زیر می‌باشد:
- روش آب راکد (ایجاد حوضچه و غوطه‌ور سازی)
- آب پاشی (افشاندن آب)
- نگهداری با پوشینه‌های مراقبت (پوشش‌های خیس)
اگر از روش آب رسانی برای کیورینگ بتن استفاده می‌شود، لازم است به طور مستمر انجام شده و نیز در مدت عمل آوری نباید سطح بتن خشک باقی بماند. با استفاده از این روش می‌توان از افت میزان رطوبت بتن جلوگیری کرد و همچنین رطوبت آن را افزایش داد.
آبی که در این روش استفاده می‌شود باید مواد مضر و زائد آن در حد مجاز آیین نامه‌ها باشد تا در کیفیت بتن اثر نامطلوبی نگذارد. استفاده از آب خیلی سرد یا گرم، میتواند باعث شوک حرارتی در مخلوط بتن شود؛ بنابراین باید از استفاده از آن‌ها خودداری کنیم.
روش آب راکد (ایجاد حوضچه و غوطه‌ور سازی)
یکی از انواع روش‌های عمل آوری بتن، استفاده از آب راکد برای کیورینگ است. به منظور عمل آوری سطوح سازه‌های تخت مانند کف‌ها، دال‌ها، پیاده‌رو‌ها و روسازی جاده می‌توان از این روش کیورینگ استفاده کرد.
برای نگهداری و حفاظت آب روی سطح تخت باید با استفاده از خاک و یا روش‌های دیگر، لبه‌های برجسته‌ای به ارتفاع 2 سانتی‌متر ایجاد کنیم. باید این لبه‌ها کاملاً آب‌بند بوده و از نفوذ آب به سایر قسمت‌های سازه جلوگیری کنند. همچنین پیشنهاد می‌شود که دمای آب مصرفی برای نگهداری، کمتر از درجه حرارت مخلوط بتنی باشد. این کار به منظور جلوگیری از ایجاد ترک به دلیل ایجاد تنش‌های سطحی می‌باشد.
ولی توجه به این نکته الزامی است که نباید اختلاف دمای آبی که در درون حوضچه است و مخلوط بتنی از 12 درجه سانتی‌گراد بیشتر باشد. قطعات پیش ساخته را همچنین می‌توان در درون آب غوطه‌ور کرد؛ که در این حالت نیز باید ضوابط دمای آب رعایت شود.
آب پاشی (افشاندن آب)
پیشنهاد می‌شود هنگامی که دمای محیط بیشتر از 5 درجه سانتی‌گراد است از این روش برای عمل آوردن بتن استفاده کنید. روند افشاندن آب به این شکل است که باید به صورت پیوسته باشد و اگر با وقفه انجام شود، باعث تر و خشک شدن سطح بتن شده و عارضه پوسته شدن در سطح بروز می‌کند. از طرفی نیز باید دقت شود که آب پاشی پیوسته و مداوم سطح بتن تازه را دچار فرسایش نکند!
استفاده این روش زمانی مجاز می‌باشد که احتمال یخ زدگی وجود نداشته باشد. در این روش آب توسط آب فشان‌هایی به طور مستمر به سطح پاشیده می‌شود.
نگهداری با پوشینه‌های مراقبت (پوشش‌های خیس)
یکی دیگر از روش‌های کیورینگ بتن این است که بعد از اینکه بتن به اندازه کافی سخت شد، سطح آن را به طریقی که دچار آسیب نشود با مصالحی بپوشانیم. در صورتی که با آب پاشی نتوان سطح بتن را مرطوب نگه داشت، می‌توانیم از پوشش‌های جاذب آب برای عمل آوری بتن استفاده کنیم.
پوشش‌های جاذب شامل موارد زیر می‌شود:
- گونی
- حصیر
- گلیم
- چتایی
توجه به این نکته الزامی است که باید چتایی نو پیش از مصرف شسته شود تا مواد قابل حل آن پاک شده و قابلیت جذب آن نیز افزایش یابد. همچنین در صورت استفاده از گونی‌هایی که قبلاً دارای شکر، مواد شیمیایی و… بوده، باید قبل از مصرف شسته شود؛ به علت آن که برخی مواد شیمایی می‌توانند همراه با آب عمل آوری، در بتن تازه نفوذ کند و با ایجاد اختلال در گیرش آن، دوام و مقاومت آن را کاهش دهد.
با زیاد شدن وزن چتایی یا سایر پوشش‌های جاذب، امکان نگهداری آب توسط آن افزایش می‌یابد بنابراین نیاز کمتری به مرطوب کردن متوالی دارد. در غیر این صورت، توصیه می‌شود از دو لایه چتایی استفاده شود. همچنین اگر ورق پلاستیک روی چتایی قرار گیرد، از تبخیر آب آن جلوگیری می‌کند و همانند عمل آوری عایقی عمل می‌کند.
این نوع از پوشش‌ها را باید به نحوی روی سطح کار قرار داد که لبه‌شان حدود 100 میلی‌متر بر روی هم قرار بگیرد. در نهایت بلافاصله بعد از اینکه بتن به اندازه کافی سخت شد، بر روی سطح قرار داده شوند.
باید توجه داشت اگر هنگامی که بتن در حالت خمیری است، پوشش روی آن قرار گیرد، سطح آن دچار آسیب می شود. برخی از پوشش‌ها برای مقاطع کوچک بسیار خوب عمل می‌کنند، این پوشش‌ها شامل موارد زیر هستند:
- ماسه
- خاک
- کاه
- خاک اره
- پوشال خیس
توجه داشته باشید که خاک، خاک اره و ماسه باید بدون دانه‌های درشت‌تر از 25 میلی‌متر و هیچ‌گونه ماده مضر دیگری باشند. استفاده از چوب‌هایی مانند چوب بلوط و خاک اره که دارای مقادیری جوهر مازو است، مجاز نیست. ضخامت پوشش با این روش‌ها باید حداقل 5 سانتی‌متر بوده و این مواد باید به‌طور یکنواخت پخش شده و مرتب خیس شوند.
علف خیس و مرطوب یا کاه باید در لایه‌ای که ضخامت آن حداقل 15 سانتی‌متر است، پخش شود. همچنین در صورت وزش باد با شبکه سیمی یا چتایی روی‌شان پوشانده شود تا باد سبب پراکنده شدن پوشال یا کاه نشود.
این امکان وجود دارد که به طور کلی استفاده از این نوع از پوشش‌ها باعث تغییر رنگ سطح کار شود و در همه موارد، مثل سطوح قائم امکان استفاده از آن‌ها وجود ندارد.
توصیه می‌شود پس از اتمام مدت عمل آوری رطوبتی، اجازه دهید پوشش موجود خشک و پس از آن از روی سطح برداشته شود تا مشکلی پیش نیاید. این کار برای مناطق بادخیز الزامی و ضروری است.
[vc_row_inner columns_gap=”0.1rem” content_placement=”middle” css=”%7B%22default%22%3A%7B%22background-color%22%3A%22%232193b0%22%2C%22margin-top%22%3A%2230px%22%2C%22margin-bottom%22%3A%2240px%22%2C%22padding-top%22%3A%225px%22%2C%22padding-bottom%22%3A%225px%22%2C%22padding-right%22%3A%2240px%22%2C%22border-style%22%3A%22solid%22%2C%22border-radius%22%3A%2250px%22%2C%22border-left-width%22%3A%223px%22%2C%22border-top-width%22%3A%223px%22%2C%22border-bottom-width%22%3A%223px%22%2C%22border-right-width%22%3A%223px%22%2C%22border-color%22%3A%22%232193b0%22%7D%2C%22laptops%22%3A%7B%22margin-top%22%3A%22-50px%22%7D%2C%22tablets%22%3A%7B%22margin-top%22%3A%22-50px%22%7D%7D”][vc_column_inner width=”1/2″][vc_column_text css=”%7B%22default%22%3A%7B%22text-align%22%3A%22center%22%2C%22font-size%22%3A%2218px%22%2C%22line-height%22%3A%2240px%22%2C%22animation-name%22%3A%22afr%22%2C%22animation-delay%22%3A%220.2s%22%7D%2C%22laptops%22%3A%7B%22text-align%22%3A%22justify%22%2C%22font-size%22%3A%2224px%22%2C%22line-height%22%3A%2240px%22%7D%2C%22tablets%22%3A%7B%22text-align%22%3A%22justify%22%2C%22font-size%22%3A%2224px%22%2C%22line-height%22%3A%2240px%22%7D%2C%22mobiles%22%3A%7B%22text-align%22%3A%22justify%22%2C%22font-size%22%3A%2224px%22%2C%22line-height%22%3A%2240px%22%7D%7D”]سؤالات و ابهامات خود در زمینه عمل آوری بتن را از کارشناسان ما بپرسید
[/vc_column_text][/vc_column_inner][us_btn label=”درخواست مشاوره رایگان” link=”url:.my-element” style=”2″ align=”center” css=”%7B%22default%22%3A%7B%22animation-name%22%3A%22afr%22%2C%22animation-delay%22%3A%220.2s%22%7D%7D” el_id=”free-consulting”][/vc_row_inner]2) عمل آوری بتن به وسیله عایق:
در روش عمل آوری به وسیله‌ی عایق ضمن حفظ رطوبت بتن، از آب استفاده نمی‌شود. بلکه بدون آب، با ایجاد یک سطح کاملا عایق و نفوذناپذیر از تبخیر سطحی آب جلوگیری می‌کنند.
یکی از مزایای مهم این روش، عدم نیاز به خیس کردن مداوم پوشش می‌باشد. بنابراین استفاده از این روش برای مناطقی که فراهم کردن آب مناسب برای عمل آوری با مشکل رو به رو است، بسیار کاربردی خواهد بود.
این نوع از عمل آوری بتن روش‌های مختلفی را دارا است که عبارت‌اند از:
- پوشش با کاغذ نفوذ ناپذیر
- پوشش نایلونی
- ترکیبات عمل آورنده (مواد شیمیایی غشایی)
- مراقبت با اندود قیری
- قالب‌ها
پوشش با کاغذ نفوذ ناپذیر
بعد از آن که سطح بتن‌ها به اندازه کافی سخت شد، سطح آن را به نحوی که آسیب نبیند کاملا مرطوب کرده و با کاغذ نفوذ ناپذیر طبق استاندارد ASTM-C171 می‌پوشانند.
این کاغذها از دو لایه کاغذ مسلح به رشته‌های نازک تقویتی تشکیل شده‌اند که توسط مواد قیری به یکدیگر متصل شده‌اند. روی سطح بتن‌ها، این کاغذها را به صورت نواری تثبیت می‌کنند.
توجه به این نکته الزامی است که هر نوار باید حداقل 25 میلی‌متر روی نوار کناری را بپوشاند. توصیه می‌شود که در هوای گرم از کاغذهای روشن یا سفید رنگ استفاده کنید. باید این کاغذها را به یکی از روش‌های مورد تأیید دستگاه نظارت به یکدیگر متصل کرد.
پوشش نایلونی
این پوشش‌ها همانند ورق‌های نازک پلی‌اتیلن طبق استاندارد ASTM-C171 با حداقل ضخامت یک دهم میلی‌متر بعد از مرطوب کردن سطح استفاده می‌شوند. ورق نایلونی وزن بسیار کمی دارد و همچنین در رنگ‌های سیاه و سفید موجود می‌باشد که رنگ سفید آن برای هوای گرم مناسب بوده، زیرا نور را انعکاس می‌دهد و رنگ سیاه این نایلون‌ها برای هوای سرد مناسب است، به دلیل اینکه نور را جذب می‌کند.
این ورق‌ها باید سطح بتن را به طور کامل بپوشانند و لبه‌های آن حدود 100 میلی‌متر همپوشانی داشته باشند و قطعات چوب روی آن‌ها قرار دهیم که در تماس با سطح بتن باشند؛ که وزش باد باعث حرکت و بلند کردن آن‌ها نشود. همچنین باید برای محکم کردن ورق‌ها در اطراف تیر و ستون‌ها، از طناب یا نوار استفاده شود.
در بعضی از موارد ورق نایلونی موجب تغییر رنگ و ظاهر بتن می‌شود، مخصوصا زمانی که ورق چروکیده شود. چکه کردن و تعریق آب در اثر تبخیر نیز میتواند به ظاهر بتن آسیب وارد کند. در این حالت اگر یکنواختی رنگ و ظاهر سطح بتن مهم است، باید از سایر روش‌های عمل آوری استفاده کرد.
یکی از مشکلات استفاده از پوشش نایلونی این است که اگر در کارگاه پاره یا سوراخ شود تعمیر آن ممکن نیست و در صورت توجه نداشتن به وجود سوراخ یا پارگی ورق، مشکلاتی در عمل آوری به وجود می‌آید.
ترکیبات عمل آورنده یکی دیگر از روش‌های کیورینگ بتن
یکی دیگر از روش‌های عمل آوری بتن استفاده از ترکیبات عمل آورنده است که باید مشخصات تجهیزات، مواد و روش اجرا قبلا توسط دستگاه نظارت تأیید شده باشد. همچنین الزامی است که استفاده از ترکیبات عمل آورنده طبق دستورالعمل‌های کارخانه سازنده این مواد انجام شود. این مواد معمولا به رنگ‌های سفید، سیاه و خاکستری و طبق استاندارد ASTM-C509 ساخته می‌شوند.
روند کار برای کیورینگ به وسیله‌ی مواد عمل آورنده به این شکل است که این مواد به وسیله‌ی دست یا دستگاه‌های مخصوص به طور یکنواخت بر روی سطح بتن پاشیده می‌شوند تا با ایجاد غشایی نازک و غیر قابل نفوذ از تبخیر آب سطح بتن جلوگیری کنند. این مواد را می‌توان بلافاصله بر روی سطح بتنی تازه بدون قالب یا سطح با قالب بندی، بعد از برداشت قالب استفاده کرد.
البته به این نکته باید توجه داشت که استفاده از این مواد میتواند پیوستگی میان بتن جوان و سخت شده و همچنین پیوستگی سایر مصالح ساختمانی مثل کاشی و موزائیک را به سطح بتن غیر قابل اجرا کند به همین علت در این موارد استفاده از این روش برای مراقبت و عمل آوردن بتن مجاز نمی‌باشد.
در زمان اجرا دقت کنید تا گوشه‌ها، لبه‌ها و ناهمواری‌های سطح به خوبی به این مواد آغشته شوند. در بعضی از موارد، دستگاه نظارت دستور اجرای لایه دوم را می‌دهد، برای اینکه از پوشش کامل لایه دوم مطمئن شوید، این دست را باید در جهت عمود بر روکش اولیه پخش کنید.
برای کیورینگ بتن از مواد شیمیایی غشایی همچنین می‌توان استفاده کرد، اما فقط در مواردی این کار مجاز می‌باشد که از هیچ روشی برای عمل آوری نتوانیم استفاده کنیم و همچنین بر اساس اسناد و مدارک تولید کننده و یا انجام آزمایش‌ها از بازده مواد مطمئن شویم.
مراقبت با اندود قیری
یکی دیگر از روش های کیورینگ بتن ، استفاده از عایق اندود قیری می‌باشد. مشخصات و نوع قیر مصرفی باید قبل از اجرا توسط دستگاه نظارت تأیید شود. لازم است بعد از اجرای سطوح بتنی سطح کار کاملاً صاف، بدون حفره و گرد و خاک باشد. همچنین برای عایق شدن سطح کار باید دو دست قیر اندود شود.
برای عایق کاری بتنی که در تماس با آب‌هایی که دارای سولفات هستنند، قرار دارد باید تمام سطح‌های بتنی در تماس با ای آب را بر اساس دستور دستگاه نظارت عایق کاری کنیم.
عایق کاری با استفاده از اندود قیری در برخی از شرایط مجاز نیست، این شرایط شامل موارد زیر هستند:
- در هوای بارانی
- در دمای کمتر از 5 درجه سانتی‌گراد
عمل آوری بتن با استفاده از قالب‌ها
قالب‌ها محافظ خوبی برای جلوگیری از خروج آب از مخلوط بتن می‌باشند. البته در این گونه موارد سطح افقی بتن‌ها باید مرطوب نگه داشته و عمل آوری شود.
قالب‌های چوبی مخصوصا در هوای گرم و خشک باید با استفاده از آب افشانی مرطوب شوند و اگر مرطوب نگه داشتن این قالب‌ها امکان پذیر نیست، لازم است سریعا قالب برداری شده و از روش دیگری برای عمل آوری بتن استفاده شود.
پیشنهاد می‌شود اگر امکان برداشتن سریع قالب‌ها مخصوصا در دیوار یا سطوح و یا تیرها وجود نداشته باشد، با شل کردن قالب‌ها و ریختن آب در درزهای موجود عمل آوری بتن انجام شود.
3) عمل آوری بتن با بخار آب (کیورینگ بتن با بخار)
سومین و آخرین مورد از روش‌های عمل آوری بتن، عمل آوری با بخار آب می‌باشد.
کسب مقاومت اولیه در مدت زمان کم، یکی از مسائل بسیار مهم در عمل آوری بتن می‌باشد. به عنوان مثال در هوای سرد، برای افزایش سرعت عمل آبگیری سیمان به گرمای بیشتری نیاز داریم. برای عمل آوری بتن در شرایط ذکر شده از بخار استفاده می‌شود، که خود نیز شامل دو روش زیر است:
- عمل آوری بتن با بخار در فشار اتمسفر: همانگونه که از اسم این روش عمل آوری مشخص است، بتن را در طی مراحلی تحت بخار قرار می‌دهند فشار در این حالت 1 اتمسفر می‌باشد. از این روش بیشتر برای قطعات یا اعضاء پیش ساخته و سازه‌های بتنی که در محیط‌های بسته وجود دارد، استفاده می‌شود.
در این روش از عمل آوری بتن، همه مراحل باید از پیش توسط دستگاه نظارت تایید شود.
- عمل آوری بتن با بخار تحت فشار زیاد (کیورینگ بتن با اتوکلاو): این روش برای عمل آوردن سریع بتن و رسیدن آن به مقاومت مورد نظر و همچنین قالب برداری فوری بسیار مناسب می‌باشد. درجه حرارت عمل آوردن باید بین 165 تا 190 درجه سانتی‌گراد و فشار کار در سیستم بخاردهی اتوکلاو باید 5.5 تا 11.7 مگاپاسکال باشد.
از این روش در ساخت بعضی از اعضاء و قطعات ساختمانی سبک و لوله‌های بتنی نیز استفاده می‌شود.
عمل آوری بتن در هوای سرد
قبل از هر توضیح دیگری لازم است تعریف هوای سرد را از نظر آیین نامه بدانیم. وقتی که بتن در دمای محیطی کمتر از 5 درجه سانتی‌گراد ریخته و نگهداری شود در واقع از دید آیین نامه در هوای سرد قرار دارد. در این موارد باید تمهیدات خاص، هم برای ریختن بتن و هم برای عمل آوردن آن، به کار گرفته شود؛ تا بتوانیم از شرایط یخ زدگی جلوگیری کرده و شرایط مناسب برای کسب مقاومت مطلوب را تأمین کنیم.
منظور از عمل آوری در هوای سرد، ایجاد پوشش عایق بر روی بتن و یا گرم کردن آن می‌باشد. اگر در محیط بسته، ایجاد گرما باعث خشک شدن بتن می‌گردد، می‌توان از رطوبت رسانی با آب یا بخارآب استفاده کرد.
ضوابط آیین نامه‌ای عمل آوری بتن در هوای سرد به شرح زیر است:
- استفاده از عایق حرارتی جهت عمل آوری مجاز بوده ولی باید از روشن کردن آتش بر روی عضو بتنی اجتناب شود؛ زیرا ایجاد آتش مستقیم بر روی بتن باعث می‌شود ساختار محصولات هیدراته شده تخریب شود.
- آب ناشی از آب انداختن به مدت طولانی‌تری بر سطح بتن باقی می‌ماند. عملیات پرداخت سطح در هوای سرد باید با دقت بیشتری، به ویژه برای سطوحی که دارای تردد یا سایش هستند، انجام پذیرد.
- در هوای سرد هرچند آب انداختن در فاصله زمانی بیشتری از تراکم اتفاق می‌افتد، اما مقدار آب رو زده کمتر از هوای معتدل یا گرم نیست. باقی ماندن طولانی مدت آب رو زده (به دلیل کاهش تبخیر)، علاوه بر خطر یخ زدن، زمان شروع به پرداخت را به مقدار قابل توجهی به تأخیر می‌اندازد و مشکلات اجرایی به وجود می آورد. استفاده از آب کمتر در مخلوط بتن در هوای سرد، به این دلیل و سایر دلایل دیگر اکیداً توصیه می‌شود.
عمل آوری بتن در هوای گرم
تعریف هوای گرم بر اساس مبحث نهم مقررات ملی ایران: بتن ریزی در هوای گرم به مواردی گفته می شود که بتن با دمای بیش از 32 درجه سانتی‌گراد ریخته و نگهداری شود. در آیین نامه آبا چگونگی عمل آوری در هوای گرم به صورت زیر بیان شده است:
در هوای گرم بهترین روش عمل آوری برای دال‌ها ایجاد حوضچه آب بر سطح آن‌ها است. همچنین استفاده از چتایی خیس همراه با پوشش نایلون بر روی اعضای بتنی، توصیه می‌شود. چتایی باید در طول مدت عمل آوری به طور مداوم خیس باشد، اگر چتایی خشک و مجددا خیس شود، چرخه‌های تر و خشک شدن در سطح بتن رخ می‌دهد و عمل آوری مطلوبی حاصل نمی‌شود.
برای عمل آوری می‌توان از محلول شیمیایی غشا ساز با رنگ روشن یا سفید استفاده نمود. برای بتن‌های پر مقاومت با نسبت آب به مواد سیمانی کمتر از 0.42 استفاده از روش‌های صرفا جلوگیری کننده از تبخیر، مانند استفاده از پوشش نایلونی تنها، و محلول شیمیایی غشا ساز توصیه نمی‌شود، مگر آنکه استفاده از آن‌ها توسط دستگاه نظارت، بلامانع تشخیص داده شود.
مواد افزودنی موثر بر گیرش بتن
یکی از اساسی‌ترین مواد تشکیل دهنده بتن با کارایی بالا، بادوام، ماندگار و زیبا که امروزه تولید می‌شود، افزودنی بتن می‌باشد. افزودنی‌های بتن، مواد معدنی یا شیمیایی هستند که در زمان اختلاط بتن به منظور افزایش ویژگی‌های خاص بتن تازه یا سخت شده، مانند استحکام و عملکرد اضافه می‌شوند.
افزودنی‌های مختلف از جمله تندگیرکننده بتن در مقایسه با بتن معمولی خواص مکانیکی و فیزیکی خوبی دارند. با افزایش سرمای زمستان و کاهش دما، بتن معمولی ضعیف شده و نمی‌تواند به مقاومت نهایی خوبی دست یابد. به طور کلی، مقاومت بتن تازه در برابر سرما و یخبندان ۴۰-۶۰٪ کاهش می‌یابد و به همین علت ایجاد پیوند بین آرماتور و بتن در این شرایط دشوار می‌شود.
جهت محافظت بتن در برابر این ضعف معمولا از موادی به نام بتن تسریع کننده با مقاومت بالا در برابر سرمای شدید استفاده می‌کنند. به طور کلی دو روش برای جلوگیری از انجماد بتن تازه استفاده می‌شود. یکی اینکه دمای مناسب برای بتن ایجاد کنیم و مورد دیگر اینکه افزودنی‌های شیمیایی مانند تسریع کننده‌ها را به بتن اضافه کنیم.
مدت زمان عمل آوری بتن در شرایط مختلف
مدت زمان مراقبت یا عمل آوری نهایی بتن به عواملی از جمله نوع مواد سیمانی، دمای سطح بتن و هوای مجاور، آهنگ کسب مقاومت، شرایط محیطی پس از پایان دوره عملآوری و همچنین اهمیت بتن و سازه، به ویژه از نقطه نظر دوام، بستگی دارد. مقدار مواد سیمانی، نسبت آب به مواد سیمانی و رده مقاومت مورد نیاز بتن از جمله عوامل دیگری می‌باشد که میتواند مورد توجه قرار گیرد.
حداقل زمان عمل آوری بتن در حالت عادی (تسریع نشده) باید مطابق جدول زیر تعیین شود.
ضوابط آیین نامه برای عمل آوری بتن
مطابق با مبحث نهم مقررات ملی ساختمان 99، آب مصرفی در بتن و عمل آوری آن باید عاری از هرگونه مواد یا محلول‌هایی باشد که عملکرد مطلوب بتن را در کوتاه مدت و در دراز مدت، دچار اختلال کند.
الزامات اجرایی عمل آوری بتن طبق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان به شرح زیر است:
الف) مدت عمل آوری بتن بسته به شرایط محیطی حاکم پس از دوره عمل آوری، دمای محیط، روند کسب مقاومت بتن و همچنین دوام بتن است در این رابطه ضوابط بندهای ب تا ج باید رعایت شود.
ب) بتن با روند کسب مقاومت متوسط: در دمای حداقل 10 درجه و محیط مرطوب، باید به مدت معمولا 7 روز پس از بتن ریزی نگهداری شود؛ مگر در مواردی که از روش عمل آوری سریع استفاده شده باشد.
پ) بتن با روند کسب مقاومت سریع: باید در دمای حداقل 10 درجه و در محیط مرطوب به مدت معمولا سه روز پس از بتن ریزی نگه داری شود؛ مگر در مواردی که از روش عمل آوری سریع استفاده شده باشد.
ت) بتن با روند کسب مقاومت کند: باید در دمای حداقل 10 درجه و در محیط مربوط به مدت معمولا 14 روز پس از بتن ریزی نگه داری شود؛ مگر در مواردی که از روش عمل آوری سریع استفاده شده باشد.
ث) در مواردی که دوام بتن از اهمیت برخوردار باشد مدت عمل آوری بتن باید حداقل تا رسیدن به 70 درصد مقاومت مشخص شده ادامه یابد.
ج) روش عمل آوری سریع، به منظور کسب سریع مقاومت و کاهش زمان عمل آوری، با بخار در فشار معمولی، گرما و رطوبت و دیگر روش‌های قابل قبول از نظر مهندس ناظر، میتواند به کار گرفته شود. در صورت استفاده از روش عمل آوری سریع، بندهای 1 و 2 زیر باید رعایت شوند.
1- مقاومت فشاری در مرحله بارگذاری مورد نظر باید حداقل به میزان مقاومت فشاری تعیین شده باشد.
2- روش عمل آوری سریع نباید بر دوام بتن تأثیر نامطلوب بگذارد.