مدیربه هر گونه حفاری و گودبرداری در تراز پایین‌تر از سطح طبیعی زمین یا در تراز پایین‌تر از زیر فونداسیون ساختمان مجاور گودبرداری گفته می‌شود.
اهداف گودبرداری شامل: تخریب یک ساختمان قدیمی برای ساخت مجدد، حفاظت از فونداسیون‌ها در برابر یخبندان، رسیدن به تراز بکر،احداث مخازن زیرزمینی و … می‌شود.
عملیات گودبرداری یکی از کارهای پیچیده و خطرناک رشته‌ی مهندسی عمران می‌باشد. به هر گونه حفاری در تراز پایین‌تر از سطح طبیعی زمین یا در تراز پایین‌تر از زیر فونداسیون ساختمان مجاور گودبرداری گفته می‌شود.
به دلایل مختلفی از قبیل تراکم پایین خاک و خاک‌های مسئله‌‌دار، ارتعاشات ناشی از حرکات زمین و زلزله یا حتی حرکت وسایل نقلیه سنگین در مجاور گود، عدم چسبندگی مناسب دانه‌های خاک، رطوبت بیش از حد دیواره‌های گودبرداری شده در اثر بارندگی و خیلی دلایل دیگر، ممکن است که خاک اطراف محل گودبرداری شده، دچار ریزش شود. بنابراین وجود سازه نگهبان یک امر کاملاً ضروری و مهم است که از حرکت خاک در زیر سازه جلوگیری می‌کند.
سازه نگهبان، سازه‌ای است برای محافظت و پایدارسازی دیواره‌های محل گودبرداری که به منظور جلوگیری از پیامدهای ریزش دیواره‌های گود مورد استفاده قرار می‌گیرد. سازه‌های نگهبان انواع مختلفی دارند که عوامل زیر بر انتخاب نوع آن تاثیر می‌گذارد:
- تیپ خاک موجود در دیواره‌ها که بر اساس آزمایش‌های مکانیک خاک مشخص می‌شود.
- حساسیت و وضعیت ایستایی ساختمان‌های مجاور گود
- تاسیسات موجود در معابر اطراف ملک
- عمق گود
- ابعاد زمین
- بودجه‌ی در نظر گرفته شده برای اجرای سازه نگهبان
- مدت بازماندن دیواره‌های گود
سازه‌های نگهبان به طور کلی به دو نوع موقت یا دائمی تقسیم می‌شوند. در واقع می‌توانند جدا از سازه‌ی اصلی یا بخشی از سازه‌ی اصلی باشند و به انواع زیر تقسیم می‌شوند:
- سازه نگهبان خرپایی
- سازه نگهبان مهار متقابل
- سازه نگهبان نیلینگ
- سازه نگهبان انکراژ
- سازه نگهبان دوخت به پشت یا تای بک
- سازه نگهبان شمع کوبی یا اجرای شمع درجا
- سازه نگهبان دیوار دیافراگمی
- سازه نگهبان سپرکوبی
انواع سازه نگهبان که نام برده شد، برای حفظ جان و مال افراد اجرا می‌شوند. بنابراین مهندسان موظف هستند تا در خاکبرداری‌ها بسته به نوع پروژه، یکی از سازه‌های نگهبان را اجرا کنند. جالب است بدانید که امکان ریزش دیواره در گودبرداری‌های با عمق کم نیز وجود دارد. اگر عمق گودبرداری از 1.2 متر بیشتر باشد، اجرای سازه نگهبان الزامی است. البته این عمق برای خاک‌های معمولی و شرایط غیر بحرانی است. در صورت نامساعد بودن خاک و احتمال وجود بارهای بیش از اندازه، احتمال ریزش دیواره‌های گود در عمق کمتر از 1.2 متر نیز وجود دارد.
از آنجایی که در برخی از پروژه‌های قبلی که به طور غیر اصولی خاکبرداری شده بودند، ساختمان همسایه به یک‌باره فرو ریخته و ساکنین فرصت تخلیه نداشته‌اند. به همین علت توصیه می‌شود قبل از اقدام به خاکبرداری برای اجرای پروژه حتما از مهندسان متخصص در این زمینه مشاوره بگیرید.